CECHY MAKROSKOPOWE
 Grupa owocników
|
Owocniki kuliste, owalne, czasem nieregularne, prawie zawsze z wyraźnym ostiolum umiejscowionym na szczycie owocnika. W młodszych okazach ostiolum często zarośnięte. Dojrzałe owocniki osiągają wielkość 0,5-1 cm. Powierzchnia owocnika matowa, pokryta regularnymi, lekko zaostrzonymi, piramidalnymi brodawkami. Kolor powierzchni owocników żółto-zielony u okazów młodych po ciemnozielony, oliwkowo-brązowy lub czasem czarno-zielony u okazów starszych. Gleba najpierw seledynowa, potem bladozielonkawa, poprzecinana, szaro-żółtymi lub żółto-brązowymi żyłkami, tworzącymi nieregularny wzór. Miąższ twardy, jędrny, zwarty, o słabym, nieprzyjemnym, zapachu i bez określonego smaku.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki w worku
|
Perydium 200-320 μm, pseudoparenchymatyczne, zbudowane z kulistych komórek 15-30 (70) μm. Komórki o bardzo zróżnicowanej wielkości – charakterystyczna jest obecność pojedynczych, bardzo dużych komórek. Komórki grubościenne, w obrębie brodawek wybarwione na czerwono-brązowo, głębiej żółtawo-czerwone. Pigment komórek perydium po krótkiej chwili całkowicie rozpuszcza się w odczynniku Melzera. Worki maczugowate, rzadziej cylindryczne, na długich trzonkach. Wielkość worków 130-200 x 35-45 μm. Worki zawsze 8-zarodnikowe, z zarodnikami ułożonymi w dwóch rzędach, czasem w jednym rzędzie. Zarodniki kuliste, za młodu hialinowe, potem żółtawe do oliwkowych. Wielkość zarodników bez ornamentacji 13-18 μm. Zarodniki gęsto pokryte cylindrycznymi, czasem lekko zaostrzonymi kolcami o średniej wielkości 1-2 μm.
 |
 |
 |
Przekrój perydium |
Komórki perydium |
Komórki perydium po reakcji z odczynnikiem Melzera |
|
SIEDLISKO
|
Pachyphlodes citrina podobnie jak inne gatunki tego rodzaju występuje wyłącznie w glebach zasobnych w węglan wapnia. Wyrasta w lasach liściastych, wyjątkowo w mieszanych, a najczęstszym partnerem mikoryzowym jest Fagus sylvatica, Carpinus betulus, Corylus avellana i Quercus robur. Preferuje stanowiska pozbawione roślinności zielnej. Częściej znajdowany w miejscach świetlistych, nasłonecznionych, na południowych, niezbyt stromych stokach. Owocniki wyrastają w nielicznych grupach, a czasem pojedynczo - na ogół w sąsiedztwie innych podziemnych Ascomycota. Dojrzałe owocniki można znaleźć od sierpnia do listopada.
|
WYSTĘPOWANIE
|
W Polsce Pachyphlodes citrina znaleziono na czterech stanowiskach na wapiennych obszarach środkowej i południowej Polski. Gatunek znany z nielicznych stanowisk historycznych. Jest gatunkiem rzadkim. Znany z niemal wszystkich krajów Europy, podawany również z Ameryki Północnej i Azji ale wszędzie uznawany za gatunek relatywnie rzadki.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 66, Babice k. Chrzanowa, Wrzesień 2008
Wyżyna Przedborska - DE59, Dobromierz k. Przedborza, Sierpień 2009
Wyżyna Śląska – DF02, Psary k. Tarnowskich Gór, Czerwiec 2010
Beskid Mały – DF96, Koziniec k. Wadowic, Sierpień 2020
|
UWAGI
 Zamknięte ostiolum na szczycie owocnika
|
Pachyphlodes citrina można pomylić z innymi gatunkami w obrębie rodzaju. Makroskopowo jest bardzo podobny do P. ligerica, zaś ciemno zabarwione owocniki można mylnie oznaczyć jako P. melanoxantha. P. citrina wyróżnia reakcja komórek perydium na odczynnik Melzera. Obok wielkości worków i budowy perydium jest to najpewniejsza cecha oznaczeniowa.
Polska nazwa gatunku to zielonek cytrynowy.
|
